Aşk ve Sevgiyi Temsil Eden ‘Kalp Sembolü’ Nasıl Ortaya Çıktı?
İnsanlığın var olduğu günden beri aşkın ve sevginin bir ifadesi olarak karşımıza çıkan kalp sembolü her ne kadar eski anlamını yitirse bile şimdilerde çok kullanılır bir hale geldi.. Nasıl ve nerelerde kullanıldığı tatsız düşüncelere daldırsa da hepimiz bu ifadeyi özellikle emojiler aracılığıyla gün içinde sık sık kullanıyoruz. Peki bu kalp sembolü nasıl ortaya çıktı?
Sadece bir aşkı ya da sevgiyi karşı cinse iletmek için değil; bir nesneye, canlıya ya da herhangi bir şeye duyulan hisleri ifade etmek için de kalp sembolünü kullanırız. Artık hepimiz biliyoruz ki popüler dünyanın vazgeçilmezi olan kalp sembolünün gerçek kalp anatomisi ile uzaktan yakından ilgisi yok. Günümüzde özellikle sosyal medyanın da büyük etkisiyle o eski anlamını yitirip insanların duygulandığı ya da heyecanlandığı bir hal almaktan çıktı.. Bizde bu durumu el alarak en eski döneme giderek asıl kalp sembolünün nasıl ortaya çıktığına bakalım..
Tarihte ilk kalp sembolü:
Bugünün Afganistan sınırlarında, milattan önce 3300 ve 1300 yılları arasında yaşamış oldukları tahmin edilen İndus Uygarlığı ya da diğer adıyla İndus Vadisi Uygarlığı kalıntıları arasında tarihin ilk kalp sembolüne sahip kolyesi bulundu. Bu kolyedeki kalp şekli, iç içe geçmiş sarmaşıklardan oluşuyordu. Sarmaşığın o dönemde sadakati temsil ettiği biliniyor. Kesin olmamakla birlikte tarihteki ilk kalp sembolü, sakadati temsil ediyor olabilir.
Kalp sembolü ile İndus Vadisi Uygarlığından birkaç yüz yıl sonra bu sefer günümüz Libya sınırlarında bulunan eski bir Roma kenti olan Cyrene’de karşılaşıyoruz. Cyrene’de bulunan gümüş sikkelerde kalp şekline benzeyen silphium bitkisi görülmüştür. Silphium bitkisi ve tohumlarının doğum kontrol yöntemi olarak kullanıldığı biliniyor.
Kalp sembolünün aşk ve sevgi anlamında kullanılması:
Tarihte kullanılan ilk kalp sembollerinin pek de günümüzde olduğu gibi romantik olmadığını görüyoruz. Kalp sembolünün aşk ve sevgi anlamında kullanılması ilk olarak Orta Çağ döneminin sonlarında gerçekleşmiştir. 14. yüzyıldan önce kalp sembolü, pek çok farklı anlama sahip olarak incir yaprağı ile ilişkilendirilmiş ve hatta hanedan armalarında kullanılmıştır. Kalp sembolü üzerinde geometrik çalışmalar bile yapılmıştır.
Kalp sembolünün aşk anlamında kullanıldığı ilk eser, 1250 tarihli Roman de la poire isimli bir el yazmasıdır. Bu el yazmasında bulunan görselde bir genç, o dönem anatomik olarak çam kozalağına benzetilen ters bir kalp sembolünü genç bir kadına uzatıyor. Kesin olmamakla birlikte Roman de la poire eserinde kullanılan bu görsel, kalp sembolünün aşkı ifade ettiği ilk anlatımdır.
Benzer bir kullanımı 1305 yılı olarak tarihlenen, Scrovegni Şapeli’ndeki bir resimde görüyoruz. Giotto imzalı bu resimde kalp sembolü, İsa Mesih’e adanırken gösteriliyor. Dini anlamda kendini adama anlamında kullanılan kalp sembolü örnekleri ile aynı yüzyıl yapılmış pek resimde karşılaşıyoruz. O dönem insan kalbi çam kozalağına benzetildiği için tüm resimlerde bu şekilde bir kalp sembolü görmek mümkün.
Sonraki dönemlerde kalp sembolü kullanımı:
Rönesans ve diğer erken modern dönem eserlerinde kalp sembolü ile sık sık karşılaşmak mümkün. Bu kullanım, milattan önce 90 yılına tarihlenen bir Pers duvar resminden ilham alınarak yaygınlaşmıştır. 1530 yılında Prens John Frederick’in emriyle Martin Luther için tasarlanan Luther Gülü isimli mühürde de kalp sembolü karşılaşmak mümkün.
18. yüzyıla kadar kalp sembolü çoğunlukla kutsal kalp şeklinde tasvir edilmiştir. Hıristiyanlıkta yaygın olarak kullanılan taç, alev, ışık ve haç ile birlikte çizilmiş sayısız kalp sembolü vardır. Hatta aynı dönem Japonya’da yapılmış bazı eserlerin üzerinde de kalp sembolü görülmektedir. Hanedan sembollerinde sık kullanıldığı için 15. yüzyıldan itibaren iskambil kağıtlarında da kalp ile karşılaşmaya başladık.
Günümüzde kalp sembolü kullanımı:
Zaman içinde kalp sembolü kutsal aşkı ifade eden bir görsel olmaktan çıkmış, üzerine çok daha fazla ticari meta üretilebilecek olan romantik aşk kavramının bir ifadesi olmaya başlamıştır. 19. yüzyıldan itibaren kalp sembolü ile çikolata kutularında, Sevgililer Günü kartlarında ve daha pek çok popüler kültür nesnesinde karşılaşmaya başladık.
1977 yılında yapılan, I Love New York cümlesindeki love yani sevmek fiili yerine kalp kullanılan kampanya ile birlikte kalp sembolü hızla yaygınlaştı. Kalp sembolü aynı zamanda hayat ve sağlık anlamında da kullanılıyordu. Öyle ki 1980’li yıllara damgasını vuran Super Mario Bros. 2 oyununda ilk kez karakterin can sayısı kalp sembolleri ile gösterildi. O günden beri de artık neler olduğunu hepimiz biliyoruz..